Gebouw X 

De voormalige gasfabriek aan de Zutphenseweg werd ontworpen vanuit eenzelfde architectonische visie. Het zijn bakstenen gebouwen op een betonfundering onder zadeldaken. De versiering van het muurwerk is sober en beperkt zicht tot biezen, afzaten en lekdorpels van geel geglazuurde baksteen. Door het verspringen van de nokrichtingen, de dakhoogten en de aangebrachte luchtkappen is een levendig geheel ontstaan. De gevels zijn geleed door het aanbrengen in een strak ritme van ondiepe blindnissen waarin de deuren en vensters zijn geplaatst. In de praktijk is dit een sterk architectonisch middel gebleken om de verschillende raam- en deurvormen toch aan elkaar te binden tot een geheel. En niet in de laatste plaats als buffer om veranderingen en verstoringen op te vangen, waarbij het totaalbeeld toch overeind blijft. 

Transformatie naar Business Innovatie Centrum 

De eerste stappen voor ontwikkeling van de Gasfabriek naar ‘‘Business Innovatie Centrum’’ (BIC) zijn in 2015 gezet en passen in de omgevingsvisie stadszone Deventer. Sinds 2017 zijn de historische panden van Het Meter- en Regulateursgebouw, het Apparatengebouw en het Ketelhuis ‘ontwikkeld. Het daarnaast gelegen gerenoveerde Essentkantoor is sinds 2017 een pleisterplaats voor startende innovatieve bedrijven en instellingen. 

Het terrein is opengesteld en is goed te gebruiken voor een dubbelfunctie van parkeer- en verblijfsruimte en daarnaast als ‘‘evenemententerrein’’. De zomerdijk langs de IJssel staat in directe verbinding met de Gasfabriek en de Zutphenseweg. Het fabriekscomplex was ook voorzien van meerdere gashouders. De overgebleven gebouwen hebben een levendige en warme uitstraling: het verweerde rode metselwerk, waterslagen en lagen van gele geglazuurde stenen, de kozijnen in donkerbruin en crèmekleuren. Af en toe deuren in het groen. 

Voor de nieuwe ontwikkelingen op de campus zijn een tweetal architectuur expressie bedacht. De eerste benadering is de ‘homogene uitbreiding’ direct op bestaande bebouwing conform de reeds ingeslagen route bij het regulatiehuis. Dit is altijd een uitbreiding die recht doet aan het uit te breiden deel en deze is dan vrij homogeen en eenduidig waardoor de rijke expressie van het bestaande gebouw blijft spreken en zeker niet wordt ‘overschreeuwd’. Ook hier is het verbindende materiaal voor de gevel cortenstaal. 

De tweede benadering is het expo gebouw. Het betreft een architectuur die expressief en eigenzinnig is waardoor het campusgevoel wordt onderstreept. Een expo gebouw is vrijstaand en autonoom. Het heeft een gevelbeeld dat eigentijds is en geen klassiek opbouw kent zoals de bestaande authentieke gebouwen. Maar ook hiervoor is het verbindende materiaal voor de gevel cortenstaal. Door deze benadering ontstaat er een familie van verschillende ingrediënten; bestaande gebouwen, homogene uitbreidingen en de expo gebouwen. Door deze ‘familie’ fraai te mixen op het terrein ontstaat er een aantrekkelijk samenhangend totaalbeeld.  

Burgemeester König benoemde in zijn openingstoespraak ongelooflijk blij te zijn met het nieuwe Gebouw X. Het bijzondere ontwerp van Architecten_Lab ziet hij als een nieuw soort brutalisme, en goed passend bij de stad Deventer. 

Marc Harmsen: “Het gebouw symboliseert niet alleen de geschiedenis, maar ook de toekomstgerichte visie van De Gasfabriek. De expressieve en eigenzinnige uitstraling is gecreëerd met circulaire uitgangspunten: de losmaakbare cortenstalen elementen zijn opgehangen aan innovatieve prefab gevelelementen gevuld met stro. Dit flexibele en duurzame gebouw is klaar voor een mooie toekomst!” 

Er zijn veel duurzame en circulaire keuzes gemaakt in het ontwerp van dit gebouw, zoals: het loskoppelen van constructies, bouwkundige onderdelen en installaties, energiezuinige installaties inclusief zonnepanelen op het dak, prefab houten gevelelementen gevuld met stro en de modulaire gevelelementen van cortenstaal.