Havenhuis wint eerste Deventer Architectuurprijs

De winnaar van de eerste Deventer Architectuurprijs 2022 is bekend. Het project ‘Havenhuis’ aan de Mr. H.F. de Boerlaan van architectenbureau Hollands Zicht is uitgeroepen tot de winnaar tijdens een feestelijke bijeenkomst op 1 november, georganiseerd door Architectuurcentrum Rondeel. Naast deze prijs werd er ook een publieksprijs uitgereikt voor het favoriete nieuwe gebouw in Deventer. Het Deventer publiek koos voor Reinwaterkelder van Studio Groen+Schild.

De vakjury van de Deventer Architectuurprijs, samengesteld door architectuurcentrum GRAS in Groningen, roemde het Havenhuis-plan van Hollands Zicht dat laat zien hoe een combinatie van collectief particulier opdrachtgeverschap en de kunde van een goede architect kan leiden tot een betaalbare verrijking van het woningaanbod. Een lastige en uitdagende locatie aan de Mr. H.F. de Boerlaan in het Havenkwartier, waarbij juist de complexiteit heeft geleid tot een aantrekkelijke woningtypologie met speelse plattegronden voor alle vier de woningen in het blok. Het is een boeiend en eigenwijs plan: met stip een van de beste projecten in het Havenkwartier.

Architect Angela Holterman van Hollands Zicht uit Amsterdam reageerde volledig verrast op het winnen van de Deventer Architectuurprijs 2022 aan het door haar ontworpen Havenhuis. “Er deden zoveel goeie projecten mee aan de Architectuurprijs dat ik oprecht niet had verwacht dat we zouden winnen. Dit is de kers op de taart na het hele traject, waarbij we geduld en lange adem nodig hadden, maar iedereen de wil had om er een geslaagd project van te maken.”

Runners-up MIMIK en Bibliotheek Deventer

Ook sprak de vakjury haar waardering uit voor film + theater + café MIMIK van architectenbureau SeARCH Architecten en de bibliotheek Deventer van BiermanHenket/Hanratharchitect. “Beide gebouwen overtuigen als projecten waar de hand van de architect duidelijk zichtbaar is, door een ingenieus spel tussen beschikbare ruimte en programma”, aldus de jury.
Deventernaren Gerda Brugman en Ilse Roelofsen reikten de Publieksprijs uit. “Het publiek moeten ook aan kunnen geven wat zij van de gebouwen in de stad vinden, niet alleen de architecten.”

Eervolle vermelding voor architect Ellen Schild

Een eervolle vermelding van de vakjury ging naar architect Ellen Schild van Studio Groen+Schild voor de overtuigingskracht en het zorgvuldige ontwerp van Reinwaterkelder in Colmschate.

Reinwaterkelder winnaar Deventer Publieksprijs 2022

De afgelopen maand kon het Deventer publiek stemmen op hun favoriete nieuw gerealiseerde gebouw in Deventer tussen 2018 en 2022. De strijd was tot het einde spannend tussen twee architectenbureaus in Deventer: De Havenmeester in het Havenkwartier van I’M Architecten en Reinwaterkelder van Studio Groen+Schild in Colmschate. Uiteindelijk won publiekslieveling: Reinwaterkelder.

Winnaar Kinderprijs Dikkertje DAP

Leerlingen van de bovenbouwklassen van de Montessorischool Oudaen in Deventer gingen de afgelopen maand vol enthousiasme aan de slag met een project over duurzame architectuur en kozen uiteindelijk ook hun beste gebouw van Deventer uit de inzendingen. Met grote overmacht kozen ze als winnaar van de Dikkertje DAP-prijs de Bibliotheek in Deventer van BiermanHenket/Hanratharchitect. Volgens de kinderjury voldoet de nieuwe bibliotheek aan veel van de criteria die de leerlingen hadden opgesteld, zoals energiezuinig, liefst gasvrij, een fijne plek, ook voor kinderen om te spelen. Alice van Diepen, directeur van de Bibliotheek Deventer, noemde de kinderjury de eigenlijke vakjury. “Deze prijs is heel belangrijk voor ons. Beter dan dit kun je het niet doen. Jullie zijn ons publiek. Zonder gas, energiezuinig en je moet er ook kunnen spelen.”
Architect Joep van As van BiermanHenket/Hanratharchitect, ontwerper van de bibliotheek, noemde het oordeel van de kinderjury de mooiste prijs. “We hebben de bibliotheek gemaakt voor iedereen, maar vooral voor jullie”.
(Video Kinderprijs)

Jury: ‘Deventer mag lat hoger leggen’

De vakjury over de inzendingen

De jury benadrukte dat vrijwel ieder bezocht project prijzenswaardige elementen bevatte. Ondertussen voelden de projecten ook wat ‘onaf’, bijvoorbeeld door de omgang met de fiets en de auto. Op veel plekken worden kansen voor open doel gemist. Zij pleitte dan ook voor minder voorzichtigheid en meer durf om toch nét even dat stapje extra te zetten: dat kan Deventer nog veel op gaan leveren. Deventer mag net als vele andere Nederlandse steden de lat hoger leggen. Niet alleen op het vlak van het ontwerp en de architectuur, maar vooral binnen de stedenbouw en de visie op het grotere geheel. “In Deventer mag je geen genoegen nemen met een krappe voldoende. Alles wat je hier doet verdient liefde, aandacht en bevlogenheid van iedereen die aan de stad werkt”, vindt de vakjury.

JURYRAPPORT

Het complete juryrapport kunt u hier downloaden of lees het artikel

OVER DEVENTER ARCHITECTUURPRIJS

Architectuurcentrum Rondeel heeft het initiatief genomen om in 2022 de eerste editie van een tweejaarlijkse Deventer Architectuurprijs (DAP) te organiseren. Met de Deventer Architectuurprijs wordt het belang van architectuur in de gemeente Deventer breed onder de aandacht gebracht. In 2024 organiseert Rondeel de tweede editie.

Voor meer informatie over dit bericht, kunt u contact opnemen met: Jantine Sijbring, E Jantine@rondeeldeventer.nl, T. 06-53446058

Foto’s uitreiking: Pieter Leeflang.

Op de hoogte blijven van de activiteiten, meld u aan voor de nieuwsbrief van Architectuurcentrum Rondeel.

Huis van Deventer: kunstenaars, architect en eigenaren slaan onbekende weg in, met fraai resultaat

Voor de een was het een loslaten van zekerheden, voor de ander een inperking van de vrijheid, voor de derde een avontuur met ongewisse uitkomst. Maar het resultaat mag er zijn, de voormalige Latijnse School aan het Grote Kerkhof in Deventer, verbouwd tot een bijzonder hotel, met kamers als kunstwerken: Hotel in het Huis van Deventer.

In het kader van de Maand van de Architectuur hielden kunstenaar Albert Dedden van de Spacecowboys en architecte Ellen Schild van Studio Groen+Schild, Architectuur + Interieur, beide uit Deventer, zondag 9 oktober een inleiding en uitgebreide rondleiding in Hotel in het Huis van Deventer, gelegen aan het zojuist heringerichte Grote Kerkhof. Dat gebeurde op verzoek van Architectuurcentrum Rondeel, dat tijdens deze Maand van de Architectuur op diverse manieren de aandacht vestigt op de waarde van architectuur.

Geen opdracht, maar samen aan de slag

Met hun inleiding gaven Dedden en Schild al een voorbeeld van de wijze waarop de metamorfose van de voormalige Latijnse School tot stond is gekomen. Beiden vulden elkaar voortdurend aan, zoals dat ook tijdens het ontwerpproces is gebeurd, met een even grote inbreng van mede-Spacecowboy Paul Keizer en de beide eigenaren van het Huis van Deventer, Andrea Bergs en Rob te Wierik, die het gebouw huren van NV Bergkwartier.

Volgens Dedden was er aanvankelijk niet eens een plan om een hotel in het gebouw te vestigen, maar ontstond dat tijdens gezamenlijke brainstormsessies, waar later ook een hoteldeskundige bij aansloot. Geen eigenaar die met een programma van eisen een architect in de arm neemt, die een verbouwingstekening maakt, waarna een interieurarchitect de inrichting van het gebouw ontwerpt, eventueel met steun van een kunstenaar. Wel een groepje uiteenlopende experts, die in de loop der tijd steeds meer bevriend raakten en samen een plan bedachten en dat ook deels uitvoerden.

Ontwerpproces

Voor architecte Schild was het een andere manier van werken. ,,Als architect maak je normaal eerst een tekening van hoe het gaat worden, Albert Dedden en Paul Keizer zijn doeners. Ze bedenken een plan, dat gedurende het werk verandert. Dat is voor een architect heel lastig. Je vraagt je telkens af: “komt het wel goed?”

Dedden en Keizer zijn op hun beurt juist gewend om in alle vrijheid te werken en een basisidee tussentijds aan te passen. “We zijn niet direct bezig met vorm en functie. We zijn heel erg gewend om bij te sturen. Onderweg nog van gedachten te veranderen. Dat schuurt wel eens. De eigenaren moeten dit betalen, dus we hebben continu de vinger aan de pols moeten houden, telkens moeten aangeven wat iets kost.”

Dedden en Keizer: ‘We zijn niet direct bezig met vorm en functie. We zijn heel erg gewend om bij te sturen. Onderweg nog van gedachten te veranderen. Dat schuurt wel eens.’

Alvorens tot het nadenken over indeling en inrichting over te gaan, ontdeden Dedden en Keizer het gebouw in gedachten helemaal van eventueel overbodige elementen, waarna ook Schild, met het oog op de verduurzaming van het rijksmonument, alles schrapte wat niet per se nodig was. “Er bleef weinig over van het pand, waarna we het zijn gaan indelen. Hoe is de lichtinval, hoe kijk je uit op het Grote Kerkhof, hoe op de tuin?”, vertelt Dedden.

Mega-moodboard

Inmiddels koerste het creatief team (in de woorden van Ellen Schild) op een herinrichting als hotel. Maar geen gewoon hotel. “Het was niet de bedoeling om er gewone hotelkamers van te maken. Je zit in de binnenstad, je moet bestaansrecht hebben, het moet onderscheidend zijn, anders gaan de gasten maar naar een hotel aan de rand van de stad. We wilden bovendien wat over de stad vertellen, de geschiedenis, die hier voor het oprapen ligt”, zegt Dedden. Om de koers te bepalen, richtte het team een kamer in met inspirerende beelden als mega-moodboard.

Dedden: “Daar ontstond een denkrichting die richting de verschillende ruimtes ging. We kunnen geen eenduidige verhaal over de stad vertellen. We hebben er dingen uitgeplukt die wij interessant vinden. We wilden ook elke kamer een wow-effect meegeven en elke keer met een verrassing werken. Elke kamer heeft wel een icoon, daar hebben we steeds naar gestreefd.”

(Her)gebruik van kunstwerken

Voor een deel bestaan die iconen uit kunstwerken van de Spacecowboys die elders op exposities hebben gestaan, maar na verloop van tijd terugkeerden naar de werkplaats van beide kunstenaars. Zo siert Betti de hertenvrouw de tuin van het Huis van Deventer, waar ze ook naamgever is van het café op de begane grond. Maar ook Saint Daveaux en de kunstenaars Dedden en Keizer zelf zijn van de partij. Daarnaast zijn er nieuwe kunstwerken gemaakt.

Vermomd als reikhalzend beeld met een verrekijker voor de ogen, sieren Dedden en Keizer de hotelkamer die vernoemd is naar LF3, de Hanzeroute, die fietsers langs de IJssel van Kampen naar Milligen aan de Rijn voert. Beide beelden staan pardoes in de hotelkamer, op de uitkijk richting Zwolle en Zutphen om te zien of er nog meer fietsers aankomen. In de hotelkamer met uitzicht op het Grote Kerkhof en de Lebuinuskerk is het Saint Daveaux die de ruimte domineert, de helper van de heilige Lebuinus, die aan de overkant van de straat een houten voorloper van de huidige kerk liet bouwen.

Belang van hergebruik

Voor Dedden en Keizer, maar ook architecte Schild en de eigenaren van het Huis in Deventer, telt het belang van hergebruik. Zo zoeken de Spacecowboys soms bij vrienden naar een plek als de beelden terugkomen van een expositie. Schild duikelde op haar beurt twee stalen schuifdeuren uit gesloopte bedrijfsgebouwen op bij een handelaar in gebruikte bouwmaterialen. Daarnaast heeft nagenoeg al het meubilair er al een eerste leven opzitten.

Ode aan Frans de la Haye

Dat geldt niet voor de hotelbedden, die indachtig het thema van het hotel wel van lokale makelij zijn. “Als je in je stad een beddenfabrikant als Auping hebt, wil je daar natuurlijk heel graag gebruik van maken”, zegt Dedden. Dus leverde Auping alle bedden, maar maakten Dedden en Keizer hun versie van het meest bekende model van de Deventer beddenfabrikant, de Auping Auronde.

“We wilden een ode brengen aan Frans de la Haye, de ontwerper van de Auronde. Daarom hebben we de Uber Auronde bedacht”, zegt Dedden over het meest omvangrijke tweepersoonsbed van het hotel, met op elke hoek een stel beren die elkaar liefhebben, mogelijk als voorbeeld voor de gasten. Een arbeidsintensieve klus, zo omschrijft Dedden het maken van het bed. “Te arbeidsintensief voor Auping om het in productie te nemen. Maar het is voor ons al een hele eer dat ze er op hun website aandacht aan schenken”, voegt hij eraan toe.

Ode aan Akzo, Wim Crouwel en Deventer

Voor de veelkleurige kamer Het Kleurenlab (een ode aan Akzo) maakten Dedden en Keizer een vierpersoonsbed, die veel door vriendinnengroepen wordt geboekt. In de Gridnik brengen beiden een ode aan grafisch ontwerper Wim Crouwel, bedenker van de Gridnik, de letter die ook de huisletter is van het Huis van Deventer. Tegelijk is het een ode aan Deventer als eeuwenoude drukkersstad. De kamerbrede uitbuikende boekenkast als verwijzing naar de Deventer boekenmarkt is ontworpen door Spacecowboy Keizer, maar ook door hem gemaakt. De indeling in soms kleine vakken maakt er ook een moderne letterkast van, opnieuw een verwijzing naar het rijke drukkersverleden van Deventer.

Republika Daventria

De woelige jaren tachtig, de jeugdjaren van Albert Dedden, kregen een plek in een van de twee huiskamers van het hotel, die Republika Daventria als naam heeft gekregen, inclusief een grote remake van een muurschildering die jarenlang de Deventer binnenstad heeft gesierd, en die een eerbetoon was aan de Palesteinse Leida Khaled, die als vliegtuigkaapster streed voor de belangen van haar volk. “Met mijn vrienden maakten we deel uit van die woelige tijd, waarin Deventer dieprood kleurde. Als icoon hebben we die muurschildering hier teruggebracht”, aldus Dedden.

Ellen Schild: ‘Ik ben meer aan het toeval gaan overlaten’

Schild zegt veel te hebben geleerd van de intensieve samenwerking met de twee kunstenaars en de eigenaren. “Ik ben meer aan het toeval gaan overlaten. Dat is lastig voor een architect, maar ook voor de welstand. Dat zie je bijvoorbeeld bij de nieuwe werkplaats die we voor de Spacecowboys ontwerpen. Hoe de gevel precies wordt, blijkt pas tijdens de bouw. Maar als je de commissie op tijd meeneemt in de plannen, kan er veel.”

Dedden beaamt dat. “Ook voor de eigenaren moet ik een goed argument geven waarom ik iets wil. Dat moet ook bij de welstand. Als ik dat goed doe, blijkt er veel ruimte te zijn.” Volgens de kunstenaar levert dat ook veel op. Zo wijst hij op de drie hotelkamers die de Spacecowboys in samenwerking met Groen+Schild in het Havenkwartier als Lucy in the Sky op oude bedrijfsgebouwen hebben geplaatst.

“Dat was in de tijd dat er nog niet werd gebouwd in het Havenkwartier. Lucy heeft als trigger gediend voor alles wat er de laatste zes, zeven jaar uit de grond is gestampt. Het was een project waar we veel vroegen aan de gemeente, ook aan welstand, om mee te denken. Maar het heeft ook veel opgeleverd voor het gebied, en daarmee voor de stad.”

Naast het hergebruik van materialen is ook het ontwerp van de hotelkamers op hergebruik gericht. Op verzoek van eigenaar NV Bergkwartier zijn alle leidingen en installaties zo ontworpen, dat het gebouw eenvoudig kan worden omgevormd tot kleinschalig appartementengebouw, mocht er een einde komen aan de Latijnse School als hotel.

Door: Bert Felix

Nieuwe monumenten met Rondeel als waakhond

Vijftien Deventer bouwprojecten telt de tentoonstelling Gebouwde Trots, die vrijdag 30 september is geopend door wethouder Rob de Geest. Bouwprojecten waar architecten en andere betrokkenen, maar ook bewoners en andere inwoners van Deventer trots op zijn.

De opening van Gebouwde Trots in Architectuurcentrum Rondeel was tevens het startschot van de Maand van de  Architectuur, die eindigt met de uitreiking van de eerste Deventer Architectuurprijs, op dinsdag 1 november in theater MIMIK. Verder staan er onder meer fietstochten langs de achttien inzendingen voor de architectuurprijs, een Cinema Rondeel in MIMIK en een aflevering van Studium Generale in Hogeschool Saxion op het programma.

Volgens wethouder wonen en herstructurering De Geest (PvdA) staat architectuur deze maand terecht vol in de aandacht. “Bouwprojecten hebben impact op de stad en roepen vaak veel emotie en discussie op. In Deventer staan veel gebouwen waar we trots op zijn. Het is fijn dat het er zoveel zijn. Andere gemeenten zijn daar wel eens jaloers op”.

Wat De Geest betreft kunnen er nog meerdere tentoonstellingen met dit thema volgen. Met de bouw tot 2030 van 7000 woningen met bijbehorende voorzieningen en een extra ambitie van nog eens 4000 woningen zijn er nog heel wat nieuwe monumenten op komst, voorspelt hij. “Die woningen en de gebouwen met voorzieningen die dan nodig zijn, bouwen we met respect voor de schoonheid van Deventer. Dat doen we met het Rondeel als goede waakhond. Laten we veel moois bouwen en zuinig zijn op wat we hebben”, aldus De Geest.

Volgens hem ontbreekt het voor hem mooiste gebouw van Deventer op de tentoonstelling. Hij suggereerde Het Baken in de Vijfhoek, het bakstenen stadion van Go Ahead Eagles en het stadhuis (beide wel op de tentoonstelling). Maar het mooiste gebouw is volgens De Geest toch de Lebuïnuskerk, die met haar 500 jaar ook nog eens een duurzaam gebouw is, zo zei hij.

“Elke keer ontdek ik vanuit mijn werkkamer in het stadhuis weer nieuwe dingen aan de kerk. Vooral de Latijnse tekst op de toren fascineert me steeds. Wees waakzaam en ga in overleg te werk, staat er. Dat doen we ook in Deventer, zodat we ook veel nieuwe monumenten krijgen. We hebben er heel veel, maar er komen er nog heel veel bij”.

Gebouwde Trots

De tentoonstelling Gebouwde Trots is samengesteld door Roel van Veldhuizen, die voor het Rondeel al diverse tentoonstellingen heeft ingericht, onder meer met hulp van architect Jim Peters, met de renovatie van het Noordenbergkwartier een van de vijftien inzendingen op de tentoonstelling. De vijftien inzenders reageerden op een oproep van het Rondeel aan architecten en andere betrokkenen om een Deventer project aan te melden waar zij het meest trots op zijn. Ook inwoners konden een project aanmelden.

Tijdens de presentatie van de vijftien projecten deelde debatleider Andries van den Berg de inzendingen in drie categorieën in. Een deel van de gebouwen draagt flink bij aan de buurt of de stad als geheel, zoals woongebouw De Havenmeester van architect Daniël Kleine Schaars  van I’M Architecten, die op een succesvolle manier een open plek in het Havenkwartier heeft afgerond, met veel oog voor de naastgelegen bebouwing en de geschiedenis van het gebied.

Van den Berg noemde ook Het Koggeschip van architect Peter Ghijsen, het appartementengebouw met winkelruimte op de hoek van de Holterweg en de Oostriklaan. Dat moest de verspreid liggende bebouwing omtoveren tot een heus stadscentrum, waarbij Ghijsen het hoge baken aan het kruispunt bij de Scheg trapsgewijs liet aflopen naar de lage bebouwing van het oude Colmschate.

Ghijsen prees de inzet van opdrachtgever Eigen Bouw, die zich liet overhalen een plint met winkelruimte onder het woongebouw op te nemen, belangrijk voor een meer stedelijk hart van de nieuwe wijk. “Ze dachten: wie wil daar nu zitten, maar ik zei dat ze geduld moeten hebben. Nu is alles daar gevuld”.

Nieuwe iconen van Deventer

Als tweede categorie van de inzendingen noemde debatleider Van den Berg de nieuwe iconen van de stad, zoals het stadhuis, filmhuis en theater MIMIK, de nieuwe bibliotheek, maar ook het wijnhuis van Slot Kleverkamp, net als Het Koggeschip een ontwerp van Peter Ghijsen. Volgens Van den Berg staat het op een belangrijk punt aan die hele lange lijn die de Holterweg is, juist op de kruising met het Overijssels Kanaal. Een gebouw waar niets standaard is, aldus Van den Berg.

Ghijsen riep het oude pand van Slot Kleverkamp aan het begin van de Zwolseweg in herinnering. “Een van de leuke dingen van dat pandje was de kleine kelder, waar op zaterdagmiddagen vaste klanten een glas wijn dronken. Een hele bijzondere sfeer, maar hoe krijg je die sfeer in een nieuw gebouw”, zo hield hij de honderd bezoekers van de opening voor.

Samen met zijn opdrachtgever besloot Ghijsen diverse wijnhuizen te bezoeken. Een wijnhuis in een Antwerpse voormalig garagebedrijf bracht de oplossing. “Je kwam daar binnen in een hele lage ruimte en dan ineens was er een hele hoge ruimte. Daar hebben we ons door laten inspireren. Voorbeelden laten zien aan je opdrachtgever is heel belangrijk”, zei Ghijsen, die daarmee een stelling van gespreksleider Van den Berg onderstreepte.

Transformatie bestaand gebouw of wijk

Die refereerde daarmee aan een uitspraak van architect Ellen Schild van Studio Groen+Schild eerder op de avond over de reinwaterkelder die zij verderop aan de Holterberg heeft omgevormd tot modern woonhuis. Schild zei dat haar opdrachtgever drie keer vergeefs een verbouwingsplan had voorgelegd aan de gemeente, zonder die ter plekke rondgeleid te hebben. Een rondleiding met uitleg leverde dit keer succes op. Inmiddels transformeert Schild in Rijswijk een derde reinwaterkelder, na een eerste in de Achterhoek.

Van den Berg rangschikte het woonhuis in en op de opslagkelder voor drinkwater als een succesvolle transformatie van een bestaand gebouw of wijk. In die categorie valt ook de inzending van architect Jim Peters, die samen met architect Willem Smid de nieuwbouw en restauratie van de bestaande huizen in het Noordenbergkwartier voor zijn rekening nam, nadat de gemeente de buurt had willen vervangen door kantoren, maar buurtbewoners en ook Peters en Smid op haar weg tegenkwam. Diverse bewoners van het Noordenbergkwartier bezochten de tentoonstellingsopening om te getuigen van hun trots op het herstel van de wijk.

Inmiddels was een eerste ingreep in de wijk niet meer terug te draaien en verscheen aan het Muggeplein het Deventer politiebureau, dat jaren geleden werd gesloopt voor een ontwerp van Maas Architecten uit Lochem, nu samengegaan met een ander bekend architectenbureau uit de regio tot Maas Kristinsson Architecten.

Nadat plannen voor flink wat woningen onhaalbaar bleken door de archeologische bescherming van het achterterrein, bouwde Maas op de fundamenten van het politiebureau woningen en appartementen met elk weer een eigen gevel, zoals de eerdere woningen op de plek van het politiebureau ook van elkaar hadden verschild. Dat gebeurde boven op het half ondergrondse cellencomplex, zodat elke woning een eigen stukje voormalige gevangenis ter beschikking kreeg.  Diverse bewoners zeiden vrijdagavond heel enthousiast te zijn over de samenwerking met de architect, de woningen en het wonen op die plek.

Enthousiasme en trots voelt ook Martin Kleine Schaars van I’M Architecten, ontwerper van het vernieuwde stadion van voetbalclub Go Ahead Eagles aan de Vetkampstraat. Niet alleen op zijn eigen prestatie, maar vooral op de inzet van opdrachtgever Go Ahead om Kleine Schaars voorkeur voor een bakstenen stadion te honoreren, en op de omwonenden, die samen met supporters van de club zelf meehielpen aan de verbouwing, en enorm trots zijn op de grote overbuurman.

Net als Peter Ghijsen voor de nieuwbouw van Slot Kleverkamp was ook hij met zijn opdrachtgever op excursie geweest, onder meer naar Londen, waar voetbalclub Fulham eveneens in een bakstenen stadion speelt. ,,Met de buurt en met Go Ahead hebben we het voor elkaar gekregen dat we in baksteen konden bouwen, terwijl er overal staal wordt gebruikt. We hadden dat aan Go Ahead laten zien, maar daarna ook de prijsvraag mee gewonnen. “Elke zondagavond wordt dit stadion bij de voetbalverslagen genoemd. Ik ben er trots op dat dit in het hart van Deventer staat. Maar daar hoef je geen voetbalsupporter voor te zijn”.

Tentoonstelling-samensteller Van Veldhuizen sprong op de bres voor het nieuwe Graaf-Florishof in Keizerslanden, waar architect Sacon uit Zwolle een grote hoeveelheid appartementen, een kinderopvang, een dagopvang, commerciële ruimten en veel parkeerplaatsen in een groot gebouw moest onderbrengen. Met een carrévormig gebouw en fraai binnenterrein tot gevolg. “Dat was best een puzzel”, zei Alie ten Kate van Sacon, die het carré accentueerde met een woontoren als tegenhanger van de galerijflats in de omgeving, en als baken in de wijk.

Volgens Van Veldhuizen is het Graaf-Florishof een fraaie inpassing in een jaren-zestig-wijk, die gedomineerd wordt door rechte lijnen en bebouwing in stroken. ,,Vaak krijg je dan jaren-dertig-woningen. De detaillering en de mooie baksteen van het gebouw is een mooie inpassing in de wijk uit de jaren zestig. Het vloekt niet, maar is er een mooie voortzetting van’’.

Expositie Gebouwde Trots

De expositie Gebouwde Trots is elke zaterdag en zondag tussen 10 en 17 uur te bezoeken bij Architectuurcentrum Rondeel in de Assenstraat 14.

Vakjury Deventer Architectuurprijs kijkt uit naar bezoek aan Deventer

De vakjury van de Deventer Architectuurprijs 2022 kijkt uit naar het bezoek dat zij binnenkort aan Deventer aflegt om de inzendingen voor die prijs te beoordelen. “Het is ontzettend belangrijk om te zien wat er in andere steden gebeurt. We zitten al teveel achter de vergadertafel”, zegt vakjuryvoorzitter Peter Michiel Schaap over de prijs die op 1 november in MIMIK wordt uitgereikt.

Schaap is directeur-bestuurder van het Groningse architectuurcentrum GRAS, dat behulpzaam was bij het aantrekken van deskundigen voor de vakjury van de prijs in Deventer, die voor het eerst door Architectuurcentrum Rondeel in samenspraak met andere partijen wordt georganiseerd. Volgens Schaap levert een jurering van nieuwbouwprojecten voor iedereen meer kennis op. “Of het project nu geslaagd is, of niet’’.

Belang van een architectuurprijs

De juryvoorzitter noemt het belangrijk dat ook Deventer een architectuurprijs heeft, zoals die in zijn thuisstad Groningen al jaren wordt gehouden. “Het is niet alleen de prijs die wordt toegekend, maar je maakt tegelijk een overzicht van wat er allemaal is gebeurd in de stad. We zetten altijd de hele lijst van inzendingen online, niet alleen de parels die genomineerd zijn. Het is echt een catalogus van de veranderingen in de stad. Je ziet dan ook of er progressie is of niet”.

‘Voor architectenbureaus is zo’n prijs ook belangrijk. Ze hechten er veel waarde aan’

Dat de Groninger architectuurprijs ook leeft bij de bevolking, blijkt volgens hem uit het aantal uitgebrachte stemmen voor de publieksprijs. ,,Dit jaar hadden we 10.000 stemmers. Dat is toch een groot aantal’’. Ook voor de deelnemers telt de prijsvraag, zegt hij. “Voor architectenbureaus is zo’n prijs ook belangrijk. Ze hechten er veel waarde aan”.

Criteria vakjury Deventer Architectuurcentrum

De precieze criteria waar de vakjury de inzendingen aan zal toetsen, worden de komende tijd nog fijngeslepen. “Maar in het algemeen kan ik zeggen dat het om aanzienlijk meer gaat dan de buitenkant van een ontwerp. Het gaat niet om gevelarchitectuur, maar hoe het programma van eisen is opgesteld en hoe dat is vertaald in het ontwerp. Om de uitwerking daarvan, wat de ambities zijn van de opdrachtgever, de architect en de bouwer, dat je vakmanschap ziet. Daarnaast is er steeds meer aandacht voor wat een gebouw teruggeeft aan de stad. Daar zullen we zeker naar kijken”.

Ook komt de jury op basis van de bevindingen met aanbevelingen. Niet alleen voor de gemeente, maar voor alle partijen die betrokken zijn bij de totstandkoming van een gebouw. “Dat gaan we zeker doen, al ben ik wel wat treurig over de afgelopen jaren, waarin architectuur teveel gezien werd als luxe. Maar het is geen luxe, je bouwt aan de toekomst van de stad. Goede stedenbouw en architectuur is duurzaam. Goede architectuur gaat jaren mee, dat zie je wel aan onze monumenten. Die gaan al eeuwen mee”.

Architecten moeten meer vechten voor positie

Volgens Schaap moeten architecten meer vechten voor hun positie. “Ze hebben zich de laatste jaren de kaas van het brood laten eten. Ze zitten nu vaak als een van de adviseurs aan tafel. Vaak maken ze de plattegrond van een woning of gebouw niet meer en gebeurt de technische uitwerking van het ontwerp elders. Terwijl de kracht juist de combinatie van ambacht, creativiteit en kunstenaarschap is. Dat moet weer terug. De architect moet weer een centralere positie krijgen. Met daarvoor nog het stedenbouwkundig ontwerp”.

V.l.n.r. Peter Michiel Schaap, Lynke Koopal, Nanne Fokma, Kees van der Berg en Jurjen van der Meer.

Waarom een Deventer Architectuurprijs?

Deze vraag stelden wij ons vorig jaar als bestuur van Architectuurcentrum Rondeel en we werden gelijk enthousiast. Met veel energie zijn we aan de slag gegaan met de Deventer Architectuurprijs.

We weten allemaal dat de gemeente Deventer de komende jaren een hoge ambitie heeft. De stad wil de komende 15 jaar (2035) groeien met maar liefst 11.000 woningen; dat is bijna een kwart meer woningen dan er nu in Deventer staan! De stad gaat hoe dan ook groeien door verdichting, transformatie en ontwikkeling van nieuwe concepten en locaties. Hoe zorgen we ervoor dat deze groei ook de kwaliteit krijgt die Deventer verdient. De impact van goede (al dan niet spraakmakende) architectuur voor de stad is een niet te onderschatten economische factor van belang. Juist nu komt het erop aan, we gaan bouwen aan het erfgoed van morgen.

Architectuur en ruimtelijke kwaliteit

Dan is het opmerkelijk dat in de drie jaar geleden vastgestelde Omgevingsvisie Deventer 2019 de twee woorden architectuur en ruimtelijke kwaliteit ontbreken. Daarom terug naar het waarom van de Deventer Architectuurprijs. Het is voor ons nu het moment om met deze prijs architectuur in Deventer op de kaart te zetten. Over de kwaliteit die nodig is voor de stad van de toekomst, daar moeten we het met elkaar over hebben.

Exposure projecten Deventer

De prijs geeft exposure aan alle mooie projecten die in de gemeente Deventer zijn gerealiseerd en leidt ook het gesprek in de stad over deze projecten. Niet alleen door professionals, de blik van de vakjury, maar vooral ook in de stad zelf, met de kinderjury en de publieksjury. Iedereen heeft een mening over architectuur, over mooi en lelijk. Het gesprek in de stad te koppelen aan het oordeel van een vakjury kan tot verrassende resultaten leiden! Vooral projecten waar de meningen over verschillen prikkelen de discussie, daar leren we van, dat leidt tot verdieping.

Dat is ook de rol die wij als Rondeel willen nemen: initiëren, stimuleren en uitdagen om met elkaar het gesprek aan te gaan over de kracht van ruimtelijke kwaliteit. Wij verheugen ons op de eerste editie van de Deventer Architectuurprijs.

Cristien Bensink, bestuur Architectuurcentrum Rondeel